Yeteneğin Adımları
Yetenek Peşinde Koş olarak belirlediğimiz adımlar
Yeteneğin Adımları
Yetenek doğuştan gelmez, emek, sabır ve doğru bir çerçeveyle inşa edilir. Gerçek dahi, her gün öğrenmeye devam eden bir zihinden doğar.
Başlayın!
Dikkatinizi verin, "çalın", ve aptal gibi görünmeyi göze alın!
01
Kim olmak istiyorsanız, gözünüzü ona dikin!
01
Kim olmak istiyorsanız, gözünüzü ona dikin!
02
Geliştirmek istediğiniz beceriyi "beyninize kazımak" için günde 15 dakikanızı ayırın!
02
Geliştirmek istediğiniz beceriyi 1beyninize kazımak1 için günde 15 dakikanızı ayırın!
03
"Çalın" ama özür dilemeyin!
03
01
04
Bir defter edinin!
04
01
05
Aptal gibi görünmeyi göze alın!
05
01
06
Lüks olanı değil, sade olanı seçin!
06
01
07
Öğrenmek istediğiniz becerinin fiziksel mi yoksa zihinsel mi olduğuna karar verin!
07
01
08
Fiziksel beceriler geliştirebilmek için, işini özenle yapan bir heykeltraş gibi çalışın!
08
01
09
Zihinsel beceriler geliştirebilmek için bir kaykaycı gibi davranın!
09
01
10
Fiziksel becerilerin hakkını verin!
10
01
11
Mucize hikâyelere kanmayın!
11
01
12
Üstün nitelikli bir öğretmen veya koç bulun!
12
01
Başlangıç
Her yolculuk bir kıvılcımla başlar. Çocuklukta merak, ilgi ve oyunla ortaya çıkan bu kıvılcım, geleceğin yolunu şekillendirir. Benjamin Bloom’un araştırmaları gösteriyor ki, küçük yaşta başlayan merak, doğru aile ve öğretmen desteğiyle oyunla birleştirildiğinde olağanüstü başarılara giden kapıyı açar. Bu merak, övgü ve teşvikle beslendiğinde ise çocuk yalnızca öğrenmekle kalmaz; motivasyonunu büyütür ve başarıyı adım adım kovalamaya başlar.
Başlangıç çoğu zaman küçük ve masumdur; doğru beslenirse, ömür boyu sürecek bir ustalık yolculuğuna dönüşür.
Mozart üç yaşında piyano tuşlarına dokunduğunda, Serena Williams ilk kez raketi eline aldığında, Susan Polgar satranç taşlarını keşfettiğinde, Josh Waitzkin Central Park’ta taşların estetiğine hayran kaldığında veya Tiger Woods dokuz aylıkken golf sopasını kavradığında aslında aynı şeyi yaptılar: Merak ettiler ve oyun oynamak istediler.
Çocuk yaşta öğrenmenin en saf ve güçlü yakıtı, merakla başlayan bu oyunlardır.
Merakın kalıcı bir yolculuğa dönüşmesi için doğru destek şarttır.
Mozart’ın babası Leopold, onun ilk öğretmeniydi. Tenis oyuncuları Serena ve Venus, babaları Richard’ın inancı ve disiplinli planıyla büyüdüler. Susan Polgar’ın satrançla tanışması da babasının yönlendirmesiyle oldu. Satranç ustası Josh Waitzkin’in sezgisel oyun stilinde koçu Bruce Pandolfini’nin payı büyüktü. Alperen Şengün, ailesinin desteği ve doğru koçlarla basketbol yolculuğunu güçlendirdi.
Çevre desteğinde, birçok yeteneğin şekillenmesinde rol oynayan ‘kardeş etkisi’ de göz ardı edilemez. Mozart’ın ablası Maria Anna, Susan Polgar’ın kardeşleri Judit ve Sofia, Serena Williams’ın ablası Venus, Matthew Syed’in abisi ve daha niceleri… Hepsi, hem ilham kaynağı oldular hem de rekabet ortamı sundular.
Bloom’un araştırmalarında ortaya çıktığı gibi, bilim dünyasında öğretmenler kritik bir rol üstlenir. Türkiye özelinde ise, birçok çocuğun hayatını değiştiren, potansiyelini ortaya çıkaran en önemli unsur çoğu zaman öğretmenler olmuştur. Aziz Sancar’ın Nobel’e giden yolculuğunda lise öğretmeninin teşviki, onun bilime yönelmesinde dönüm noktasıydı. Benzer şekilde, Anadolu’nun dört bir yanında çocukların hayatına dokunan öğretmenler, yalnızca ders anlatmakla kalmamış; onların özgüvenini besleyerek geleceğe açılan kapıları aralamışlardır.
Destek olmadan merak söner; doğru destekle potansiyel ateşlenir.
Profesyonelliğe Geçiş
Bu aşama, aile ve okul desteğinin ötesine geçilerek gerçek anlamda profesyonelleşmenin başladığı dönemdir. Genç yetenek, alanında en iyilerle çalışmalı, en üst düzeyde rekabet etmeli ve bilinçli pratikle gelişimini derinleştirmelidir.
Mozart, Salzburg’dan çıkarak Avrupa saraylarında kendini sınadı. Serena Williams, mütevazı kortlardan profesyonel turnuvalara adım atarak zirveye yürüdü. Josh Waitzkin, park satrancından yetişip profesyonel koç Bruce Pandolfini’nin rehberliğinde uluslararası bir yıldız haline geldi. Alperen Şengün ise Türkiye’de yetişip NBA’de dünyanın en iyileriyle aynı sahayı paylaşarak büyüdü.
Artık rekabet yerel değil, küreseldir; yolculuk profesyonel bir kimlik ve disipline dönüşür.
Her usta, yanında bir rehberle büyür. Tiger Woods’un dünyanın en iyi koçlarıyla çalışması, Serena Williams’ın Patrick Mouratoglou ile kendini geliştirmesi, Josh Waitzkin’in Tai Chi’de Grandmaster William C.C. Chen’den ders alması veya Alperen’in NBA’de doğru mentorlarla büyümesi bunun kanıtıdır.
Koç, yalnızca teknik bilgi aktaran değil; hatalardan ders çıkarılmasını sağlayan, geri bildirimleriyle sınırları zorlayan ve zihinsel dayanıklılığı besleyen kişidir.
Sıradan tekrar ustalık doğurmaz. Büyük isimler bilinçli pratikle ilerler.
Mozart eserlerini defalarca yeniden düzenledi. Serena Williams binlerce kez servis çalıştı. Kobe Bryant her sabah güne 800 isabetli şutla başladı. Tiger Woods, aynı vuruşu saatlerce tekrarladı. Josh Waitzkin kaybettiği satranç partilerini hamle hamle analiz etti. Alperen Şengün, NBA’de birebir antrenmanlarla eksiklerini parçalara ayırıp kapatıyor.
Bilinçli pratik, tekniği sezgiye dönüştüren sihirdir.
Becerilerinizi geliştirin!
En etkili noktanızı keşfedin ve hedefinize doğru ilerleyin!
13
Etkili noktanızı bulun!
14
Saat kullanmayın!
15
Her adımı parçalara ayırın!
16
Her gün kusursuz tek bir parça geliştirmeye çalışın!
17
Mücadeleyi kabullenin!
18
Haftada 1 saat yerine, günde 5 dakika alıştırma yapmayı tercih edin!
19
Alıştırmalarınızı, sıkıcı rutin tekrarlar yerine küçük oyunlarla alışkanlığa dönüştürün!
20
Yalnız başınıza çalışın!
21
Gözünüzün önünde canlandırın!
22
Bir hata yaptığınızda, hemen fark edin!
23
Beyninizin yeni bağlantılar kurduğunu gözünüzün önünde canlandırın!
24
Beyninizdeki bağlantıların hızlandığını gözünüzün önünde canlandırın!
25
Antrenman alanınızı daraltın!
26
Yavaşlayın! (Düşündüğünüzden bile daha çok)
27
Gözlerinizi kapatın!
28
Taklit edin!
29
Başarıyı, tekrarlanabilir bir süreç haline getirin!
30
Şekerleme yapın (kestirin)!
31
Yeni bir hareketi öğrenmek için onu abartın!
32
Olumlu odak noktaları yaratın!
33
Ezberlemek yerine, bir özet çıkartın!
34
"Sandviç" tekniğini kullanın!
35
3x10 tekniğini kullanın!
36
Günlük deneysel çalışmaları keşfedin!
37
En iyi alıştırma yöntemini seçmek için ölçü olarak E.B.A.G. Metodu'nu kullanın!
38
Enerjiniz tükenmeden önce ara verin!
39
Performanstan hemen sonra bir alıştırma yapın!
40
Uyumadan hemen önce zihninizde bir başarı filmi canlandırın!
41
Alıştırmayı bir ödül ile bitirin!
42
Daha iyi bir öğretmen veya koç olmanın 6 yolunu bulun!
Yeteneklerinizi geliştirmeyi sürdürün!
Tekrarı kabullenin, azminizi besleyin, büyük hedeflerinizi gizli tutun!
43
Tekrar etmek sizi güçlü kılar!
44
Bir mavi yakalı gibi düşünün!
45
Her 1 saatlik yarışma için, 5 saat alıştırma yapın!
46
Olumsuz alışkanlıklardan kurtulmaya çalışarak zaman kaybetmek yerine, yeni alışkanlıklar geliştirmeye yönelin!
47
Daha iyi öğrenebilmek için başkalarına öğretin!
48
Yeni bir beceriye en az 8 hafta ayırın!
49
Durakladığınız anda, farklı bir şey yapın!
50
Azimli olmayı öğrenin!
51
Büyük hedeflerinizi gizli tutun!
52
Bir bahçıvan gibi düşünün, bir heykeltraş gibi çalışın!
Kendini Adama
Bu aşama yolculuğun dönüm noktasıdır. Artık yalnızca bireyin değil, ailenin de tüm maddi ve manevi desteği gerekir. Zamanı, odağı ve enerjiyi bütünüyle bu yolculuğa adamak; disiplin, sabır ve kararlılıkla her gün ilerlemek esastır.
Mozart’ın babası oğlunun eğitimi için tüm hayatını değiştirdi. Serena ve Venus Williams’ın ailesi, maddi zorluklara rağmen her şeylerini kızlarına adadı. Josh Waitzkin, satrançtaki unvanlarını bırakıp dövüş sanatlarında yeniden “öğrenci” olmayı seçti. Kobe Bryant ise “Mamba Mentality” ile her gün sabahın erken saatlerinde antrenman yaparak adanmışlığın gücünü ortaya koydu.
Başarıya giden yol, yalnızca merak ve yetenekle değil; tüm varlığını ortaya koyma cesaretiyle açılır.
Ustalık yolculuğu tek başına taşınmaz; ilham, devam etmenin yakıtıdır.
Mozart diğer bestecilerden, Serena rakiplerinden, Josh Waitzkin kayıplarından, Tiger Woods çocukluk kahramanlarından güç aldı. Güney Kore’de Se Ri Pak’ın iki madalyası, bir nesil kız çocuğuna “O yapabiliyorsa ben de yapabilirim” dedirtti ve ülkeyi dünya golfünün merkezi yaptı. Aziz Sancar, öncü bilim insanlarının izinden giderek Türkiye’den Nobel’e uzandı.
İlham, öğrenmeyi anlamlı kılar.
Büyük başarıların arkasında her zaman güçlü bir “neden” vardır. Serena Williams için bu, yalnızca şampiyonluk değil, kadın sporcular için yol açmak; Josh Watzkin için öğrenmeyi bir sanat haline getirmek; Alperen Şengül için Türkiye’yi NBA’de en üst seviyede temsil etmekti. Polgar kardeşler, kız çocuklarına satrançta fırsat yaratmayı hedefledi. Kobe Bryant’ın “Mamba Mentality”si ise sporun ötesinde, hayata yayılan bir felsefeye dönüştü.
Gerçek başarı, tutkuyu besleyen güçlü bir amaçla mümkün olur.
Mozart’ın eserleri hâlâ genç müzisyenlere ışık tutuyor. Serena Williams, kadın sporcular için bir ilham kaynağı oldu. Tiger Woods golfü kitlelere sevdirdi. Josh Watzkin, Öğrenme Sanatı kitabıyla yeni nesillere öğrenmenin yolunu gösterdi. Alperen Şentürk, genç Türk basketbolcular için cesaret kaynağı oluyor. Kobe Brynt’ın “Mamba Mentality”si bugün sanatçılardan girişimcilere kadar herkese rehberlik ediyor.
Gerçek yetenek yolculuğu, başkalarına rol model olup onların yolunu aydınlatmakla tamamlanır.
Sonuç
Tüm bu hikâyeler bize aynı gerçeği söylüyor: Yetenek doğuştan gelmez.
Yetenek, merak ve oyunla başlar, doğru destekle büyür, bilinçli pratikle ustalaşır; ilham ve amaçla derinleşir, rol model olarak topluma yayılır.
Bir Mozart, Serena, Josh, Tiger, Kobe veya Alperen olmak, “olağanüstü doğmak” değil; her gün görünmeyen adımları atmaya cesaret etmek demektir.